نقش خانواده در سلامت روان کودک ونوجوان
نقش خانواده در سلامت روان کودک و نوجوان/ والدین منبع امنیت کودک هستند.....
دین و اندیشه
والدینی که در زندگی دارای معیارها و ارزش های والایی هستند و به آنها عمل می کنند، غالبا فرزندانشان نیز در مواجهه با تعارضات، دارای همان ارزش های والا خواهند بود.
خانه و خانواده از اهمیت خاصی در شکل گیری و تعیین رفتار بارز و آشکار کودک، واکنشهای عاطفی، ادراک، نگرش ها وارزشهای کودک دارد و حتی اگر بپذیریم که رفتار اکتسابی است و یادگیری حداقل در آغاز متاثر از تقویت و پاداش محیطی است باز خانواده از اهمیت خاصی برخوردار است. هر چند شخصیت در سنین و مراحل مختلف تغییرپذیر است، ولی نخستین اثرات، مبنای اولیه دیدگاه کلی و انتظارات کودک را معین می کند و به بیان دیگر خانه جایی است که زندگی در آن آغاز می گردد و علیرغم تمایل جوانان در اوان نوجوانی به رهایی از قیود و محدودیت های خانوادگی، نبودن روابط مطلوب و همبستگی های خانوادگی، اثرات مخربی به ویژه در سنین دوازده و سیزده سالگی روی نوجوانان بر جای می گذارد.
در خانواده هایی که پدر وجود ندارد و مادر نیز مشغول کار در خارج از خانه است و یا بر اثر طلاق، اعتیاد و یا عوامل دیگر نابسامانیهایی در خانواده به چشم می خورد، احتمالا کودکان به فرار از مدرسه، دروغگویی، دزدی و دیگر رفتارهای بزهکارانه دست می زنند به نظر می رسد مبنای خانواده در سلامت روان نه تنها یک ضرورت بیولوژیکی، بلکه روانی است.
اثرات و نفوذ خانواده در رشد کودک و نوجوان بی شمار است. خویشتن پنداری و احساس ارزشمندی نوجوان از نگرشهای اعضای خانواده نسبت به او نشات می گیرد. هرگاه والدین در هر یک از مراحل رشد به کودک مسئولیتی در خور توانش بدهند، به تدریج درباره خود به عنوان یک فرد قابل اعتماد و شایسته می اندیشد، اگر والدین به او صادقانه محبت کنند او دوست داشتن دیگران و مورد علاقه دیگران بودن را یاد می گیرد و بالاخره اگر والدین از اعتماد او نسبت به استقلال یافتن جلوگیری به عمل نیاورند،او قادر خواهد بود در خلال دوره نوجوانی به درجه و میزان لازمی از آزادی دست یابد و به تدریج خود را از وابستگی کودکانه رها سازد.
نگرش ها و رفتار والدین
نگرشها و رفتار والدین می تواند تسهیل کننده و یا مانع جریان رشد و تکامل کودک باشد. والدین خشن و سختگیر مانع می شوند تا فرزندانشان از روابط مثبت و سازنده با همسالان خویش که برای استقلال آنان بسیار موثر است بهره گیرند در حالی که والدین پذیرا و فهمیده، منبع امنیت برای نوجوانان نگران و مضطرب خویش خواهند بود.چنین والدینی نه تنها در حل مشکلات نوجوان با او همراه و همیار هستند بلکه نوجوان را به مستقل شدن و پذیرش مسئولیت تشویق می کنند.
ارزشهای والدین در رشد کودک از اهمیت خاصی برخوردار است. والدینی که در زندگی دارای معیارها و ارزش های والایی هستند و به آنها عمل می کنند، غالبا فرزندانشان نیز در مواجهه با ضوابط و رفتار تعارض انگیز، دارای همان ارزش های والا خواهند بود. برعکس والدینی که احساس مسئولیت نمی کنند و بر مبنای هر چه پیش آیدخوش آید زندگی می کنند بی شک ارزشها و معیارها و بالاخره فلسفه خویش از زندگی را به فرزندانشان القا می کنند.
محیط خانه
محیط و شرایط خانوادگی نیز می تواند عامل تشویق کننده و یا بازدارنده در مراحل رشد باشد. در خانه ای که افراد و اعضای خانواده با هم کار و تفریح می کنند و با اتفاق نظر تصمیمات مهم می گیرند، بی تردید کودکان و نوجوانانی دارای اعتماد به نفس می پرورند. از سوی دیگر کودکان و نوجوانانی که در خانه هایی مملو از سوءظن و عیب جویی و پر تنش بزرگ می شوند، در یافتن هویت خویش و ایجاد روابط مطلوب با گروه همسالان دچار مشکل خواهند بود. نوجوان متعلق به این گونه خانه ها اغلب فراری است و احتمالا به خیابان و گروههای مختلف از جمله گروه بزهکاران پناه می برد.
به طور خلاصه موقعیت کودک در خانواده، تعداد و جنسیت فرزندان و ترتیب آنها، روابط بین آنان و والدین، وجود ارزش ها و معیارهای صحیح اخلاقی و اعتقادی در خانواده، عوامل اقتصادی و فرهنگی همگی شخصیت کودک را شکل می دهند. کتابهای ساده حاوی دستور العمل های تربیتی و اخلاقی و اعتقادی می تواند والدین را در درک و شناخت فرزندان و نیز یادگیری اصول تربیت کودک کمک کند.
